‘Waarom kan zij wél met gemak schrijven, en ik niet?’

3 minuten lezen

---

Hoe je het jezelf moeilijk maakt met je overtuiging over schrijven

Je dénkt misschien dat je te langzaam schrijft, dat je in één keer je tekst moet schrijven, dat je tekst foutloos moet zijn. Maar wist je dat dat een overtuiging is die niet erg realistisch is? En dat je daarmee het schrijven nodeloos lastig maakt? Lees hier hoe dat zit en wat je ermee kan. 

‘Ik deed wel een uur over een e-mail naar een collega. Dat kan toch niet?’

Mijn klant is wanhopig. Het zoveelste bewijs dat hij moeite heeft met schrijven. Vindt hij.

Inderdaad een nieuw bewijs, maar voor iets anders dan hij denkt.  Met zijn opmerking laat hij drie dingen zien: 1. hij heeft een beeld in zijn hoofd van hoe schrijven hoort te gaan. 2 Hij vergelijkt zichzelf met dat beeld. 3. Hij veroordeelt zichzelf omdat hij niet aan dat beeld voldoet.

Daarmee past deze klant precies in de resultaten van de test Wat is jouw schrijfpatroon? Bij deze test scoort ‘Vergelijker’ namelijk het hoogst: de meeste mensen vergelijken hun eigen kunnen met een ideaalplaatje over schrijven en oordelen daar vervolgens negatief over is. Dat dat gebeurt snap ik heel goed.

Hoe ontstaat ons beeld over hoe schrijven hoort te gaan?

Dat komt doordat schrijven een vaardigheid is: je kunt het pas nadat je het geleerd hebt. Bovendien tellen ook de omstandigheden waaronder jij geleerd hebt mee. 

Om goed te leren is het van belang dat je je veilig voelt. En wat denk je van kundige, begripvolle leraren en andere volwassenen die je fouten laten maken zonder dat ze je die inwrijven als 'fout'?

Dan heb ik het nog niet eens over hun eigen kundigheid: in hoeverre zijn ze in staat je op systematische wijze de kunst van het schrijven bij te brengen. Want alleen dan leer jij om een logische, begrijpelijke tekst te schrijven. Bovendien is het ook wel handig als die verschillende leraren elkaar niet tegenspreken. 

Geen ideaal schrijfverleden

Helaas is dat ideale schrijfverleden niet bij iedereen voorhanden.

Zo zijn er verschillende manieren om een goede tekst te schrijven, en de ene leraar hanteert de ene manier, een andere een andere manier en de derde doet maar wat, zonder systematiek.

Dan is er weer iemand die je toebijt dat je toch nooit een goed verhaal zal kunnen schrijven of de leraar geeft je je tekst roodbekrast terug, zonder je het gevoel te geven dat je er iets mee kan. De volgende leraar legt vooral de nadruk op spelfouten. Nog later krijg je alleen maar de opdracht iets te schrijven, zonder aanwijzingen. En dan is er nog die klasgenoot, of later in je leven die collega, die iedere tekst zo uit zijn mouw lijkt te schudden.

Zo ontwikkel je je opvattingen en oordelen, gemixt met een dot gevoelens over wat hoort of niet hoort.

Overtuigingen over schrijven die makkelijk ontstaan

Er zijn verschillende overtuigingen over schrijven die makkelijk ontstaan. Hieronder een aantal daarvan: 

• Een blog moet je in 2 uur af kunnen hebben, een rapport in 2 weken.
• Je tekst wordt pas goed als je in een flow zit.
• Goede schrijvers zetten hun tekst in 1 keer op papier.
• Je bent een schrijver of je bent het niet en ik ben een prater.
• Een goede tekst is foutloos.
• Als je gaat zitten om te schrijven moeten de zinnen vanzelf naar boven komen.

Herken je een of meer van die overtuigingen of variaties erop?

Dan is nu de vraag:

Kloppen jouw overtuigingen over schrijven?

Het korte antwoord: Ik denk van niet.

Het langere antwoord: check eens bij die collega die zo makkelijk lijkt te schrijven: hoe doet hij het werkelijk? Het kan zomaar zijn dat hij in zijn hoofd alle informatie op een rijtje heeft gezet en al hele verhalen heeft geschreven. Dan lijkt het of hij die tekst er zo vanuit het niets uitspuugt. Dus jij krijgt daarvan de overtuiging dat je voor een goede tekst moet zitten en onmiddellijk moet schrijven. Maar bij nadere beschouwing is dat niet waar.

Ander voorbeeld. Het kan zijn dat die collega als klein jongetje niets anders deed dan lezen, in zijn vrije tijd verhalen schreef en daar van zijn ouders feedback op kreeg. En daar zit jij naast, jij die niet van lezen houdt en als klein kind geen enkele penvriendin had. Dan is het alsof jij op je 40ste begint met pianospelen en jezelf vergelijkt met iemand die al op zijn 6e begon met pianoles en dat zijn hele leven heeft volgehouden.

Oké, misschien is een deel van je overtuigingen dus niet waar. Maar waarom is dat erg? Waarom is het goed om je overtuigingen te kennen en om te weten of die wel realistisch zijn?

Het punt is dat je jezelf zo makkelijk klem zet met je overtuigingen

Ga maar na wat er gebeurt als je niet in 2 uur klaar met je blog, of je zit niet in een flow, of de zinnen komen niet vanzelf naar boven… Dan ben je op z’n minst teleurgesteld en op z’n ergst zit je jezelf uit te foeteren omdat ‘het niet lukt’ of ‘jij het toch niet kan’.

Dat maakt dat je gestrest raakt van je eigen overtuigingen en oordelen. Soms zelfs zonder dat je zelfs maar begonnen bent met schrijven. Gevolg is dat schrijven nóg moeizamer gaat.

Denkende brein in de pauzestand

Stress is namelijk het signaal voor ‘gevaar’, waardoor je lichaam automatisch, zonder dat je er invloed op hebt, alles op alles zet om te overleven. Dat automatische proces start bij je hersenen, waarna een hele cascade aan reacties ontstaat om je lichaam klaar te maken voor de actie: vechten of vluchten. Gevolg: datgene wat niet direct van belang is voor die overleving gaat even op de pauze-stand. En laat dat nou net je denkende brein zijn.

Laten we wel wezen: als je acuut iets moet doen om niet opgegeten te worden door die beer, heb je er weinig aan om eerst na te denken over het fenomeen beer of om te bedenken wat je vanavond zult eten.

Geen wonder dat schrijven nóg moeilijker gaat bij stress

Een beetje stress is natuurlijk niet erg. Het kan helpen je beter te focussen. Zo zijn er mensen die pas in een flow komen als er een deadline in zicht is. De stress zorgt er dan vooral voor dat deze mensen stoppen met uitstellen. Ze voelen zich namelijk wel meester over de situatie.

Maar het is wat anders als die stress ontstaat doordat je het gevoel hebt geen grip te hebben op je situatie. Vind je dat je veel te langzaam werkt en heb je geen idee hoe je sneller kunt werken, dan houdt de stressrespons van je lichaam aan en blijft de toegang tot je denkende brein geblokkeerd.

Is schrijven zonder stress niet te doen?

Dat valt mee.

Om je schrijven weer op gang te krijgen kun je drie wegen volgen, wegen die elkaar bovendien versterken:

• Je zet je denkende brein in om te onderzoeken wat voor beelden jij hebt over schrijven. Vervolgens probeer je ze bij te stellen als ze je belemmeren.
• Je maakt je manieren eigen die je grip geven op het schrijven. Dit klinkt vaag, maar veel meer kan ik er niet over zeggen, omdat het echt voor iedereen anders is. Het hangt namelijk af van jouw manier van werken, jouw talenten, jouw eigenaardigheden en jouw belemmerende emoties en overtuigingen en dat dan ook nog in combinatie met bewezen schrijfmethodieken.
• Je zet jezelf bewust in de ontspanningsmodus, bijvoorbeeld via ontspanningsoefeningen of door te gaan wandelen.

Ik hoop van harte dat schrijven voor jou hiermee een plezierige(r) ervaring wordt.

Nu denk je misschien: ja, hallo, dat klinkt veel te ingewikkeld en te vaag, dat lukt mij nooit. Zo dacht mijn klant ook jarenlang, tot hij het zat was en een schrijfcoach (mij) benaderde.

Jij ook???!!

Zijn beeld over schrijven begon al te wankelen toen hij een collega sprak. Dat ging om een collega, waarvan hij altijd had gedacht dat die moeiteloos schreef. Totdat ze in gesprek kwamen over schrijven. Wat bleek? Het leek maar zo dat de collega moeiteloos schreef. Ook hij worstelde heel vaak en voelde zich flink wanhopig. Daar viel al direct een overtuiging aan diggelen…

Onderzoek je eigen manier van schrijven

Tijdens de schrijfcoaching onderzochten mijn klant en ik hoe hij meer grip kon krijgen op het schrijfproces. Hij schreef, experimenteerde met schrijfmethodieken, kreeg handreikingen en feedback van mij, net zolang tot hij een van de coachings triomfantelijk uitriep ‘Het is me gelukt.’ Bij de volgende keer dat hij wat schreef voor zijn werk mailde hij me: ‘Ik had zelfs zin in schrijven.’ En het mooie was dat die tekst ook logisch in elkaar zat en hem het gevoel gaf dat er precies stond wat hij wilde zeggen.

Niet dat hij nu in een mum van tijd klaar was. Nee. Hij had nu door wat schrijven werkelijk inhield, dat het tijd en moeite kost, maar dat gaf niet meer. Hij voelde zich zeker en heeft ervaren dat hij het kan. Dat alleen al stelt hem gerust en maakt dat hij ontspant. En dus ook goed kan blijven denken.

PS Heb je behoefte aan hulp om jouw beelden over schrijven te onderzoeken en manieren te vinden grip te krijgen op het schrijven? Wellicht is Kom los van je worsteling met schrijven  iets voor jou?

Neem contact met me op