Van ambtenarentaal naar makkelijk leesbare teksten

3 minuten lezen

Laat dat ambtelijke schrijven maar zitten

Tekening: twee mensen juichen met een tekst in hun handen die prettig leesbaar is

Ook ambtenaren kunnen helder en goed schrijven. Ook al zijn er miljoenen uitgetrokken om ambtenaren te leren ambtenarentaal om te zetten in betere overheidsteksten. En ook al geldt onder tekstschrijvers het woord 'ambtenarentaal' zo'n beetje als scheldwoord. Ze kunnen het best wel. Of nou ja, sommigen.

Vaak blijft bij de lezer de ergernis over clichématige teksten, vol onnodig dure woorden of inhoudsloze zinnen.

Ambtenarentaal ook bij niet-ambtenaren

Inhoudsloze zinnen en moeilijke woorden komen helaas niet alleen voor bij ambtenaren. Kijk maar wat ik laatst in mijn inbox vond, als antwoord op een vraag van mij:

'Wat jammer dat u het zo ervaart. Wij werken voortdurend aan het verbeteren van onze service en diensten.' Oftewel: 'U zit te zeuren, wat u ervaart ligt aan u en niet aan ons.'

Het zou toch helpen als deze persoon had geschreven:

'Goh, wat vervelend dat het niet werkt. Wat heeft u al gedaan om het te verhelpen, misschien kan ik daar nog een betere oplossing voor vinden?'

Dat klinkt toch veel vriendelijker en meelevender? Dat is een teken dat de brievenschrijver zich in mij heeft verplaatst en serieus mee wil denken.

Goed, hier gaat het om de onderliggende toon. Ook enorme belangrijk, maar vaak gaat het om woorden. Hieronder een paar veelvoorkomende tekens van ambtenarij:

Een paar weetjes om ambtenarentaal om te zetten in prettig leesbare taal:

Gebruik nooit het woord ‘welke’ als begin van een bijzin. Veel te plechtstatig. Wij Nederlanders kennen daarvoor ‘die’. Mijn collega bij Tekstnet roept daarom op om niet meer te 'verwelken'.
Zet woorden die bij elkaar horen ook echt bij elkaar. Denk eens aan een tang. Met twee van die bekjes die je open doet en iets tussen kunt klemmen. Zo gaat het soms ook in een zin: twee woorden die bij elkaar horen zijn dan als bij een tang uit elkaar gehaald met een hele brij van woorden tussen de twee bekjes.

De taaladviesdienst geeft daar een heldere uitleg over. Een ander voorbeeld is dit: De veertien uit het buitenland afkomstige, ter dood veroordeelde gevangenen.

Zeg nou zelf: je begint welgemoed aan de zin met het woord veertien. Maar waar dat veertien op slaat weet je pas als je bij het laatste woord van de zin bent. Als je pech hebt moet je vliegensvlug met je ogen weer naar het begin van de zin gaan, anders weet je al lang niet meer dat het om veertien ging. Veel van dit soort zinnen en je geeft het op om verder te lezen.

Veel prettiger leest het zo: De veertien buitenlandse gevangenen die ter dood zijn veroordeeld.

Gebruik 'c.q.' correct.

Veel mensen gebruiken deze afkorting in de betekenis van respectievelijk, in het bijzonder, in dit geval, vooral. Maar c.q is een afkorting van casu quo. Dat is Latijn voor: in welk geval, in het zich voordoende geval.

Nog veel meer tips zijn er te vinden, onder andere te vinden bij mijn vereniging voor tekstschrijvers. Maar uiteindelijk gaat het er om je eigen stijl te vinden, ermee te oefenen en daadwerkelijk uit te voeren.

Wil je zelf leren om zo te schrijven dat je lezer juicht?

Ambtenaren kunnen dus ook helder schrijven 😉. Alleen soms is er wat hulp bij nodig. Die hulp bied ik met het traject Scherp zakelijk schrijven. Bel me (0318 431856) of mail me als je hier meer over wilt weten of direct wilt starten.