pagina delen
Schrijven met metaforen: zodat je lezer onthoudt
3 minuten lezen
Weet je hoe modderstromen ontstaan? Dat leer je hier, aan de hand van een regenjas. Ofwel: hoe je met een metafoor jouw ingewikkelde informatie toegankelijk maakt voor de niet-deskundige.
Je hebt ingewikkelde informatie. Kennis, her en der verzameld of zelf ontdekt. En je wil dat uitleggen aan mensen die er niet zoveel verstand van hebben.
Neem de vraag over hoe modderstromen ontstaan. Van die alles-op-hun-weg-meeslepende modderstromen, waar je bang van wordt als je erbij bent. Onderzoekers losten een stukje van het raadsel op door zandkorrels op elkaar te laten botsen onder gewichtloosheid.
Hoe leg je je ingewikkelde kennis goed uit?
Ze deden indrukwekkende inzichten op. Maar hoe leg je dat uit? Je kunt natuurlijk vertellen dat er allerlei fysische krachten zijn die op elkaar in werken en hoe natuurkundige wetten werken. Ik vermoed dat de meeste lezers dan afhaken.
Deze onderzoekers stelden zich een regenjas voor, om iedere zandkorrel heen. Daarvan kun je je voorstellen dat waterdruppels eraf glijden, waardoor ze niet in de bodem komen, maar over de grond heen spoelen. De waterdruppels samen nemen de zandkorrels en kleideeltjes mee: de modderstroom is geboren.
Een geweldige metafoor, vind ik. Ik zie helemaal voor me hoe al die regenjassen samen ervoor zorgen dat er een stroompje water over de zandkorrels heen glijdt.
De metafoor biedt de lezer een haakje
Met de metafoor van de regenjas heb ik een haakje om alle informatie aan op te hangen. Misschien wel een hele kapstok.
Met elk brokje informatie een eigen haakje.
Zo’n haakje maken kost wel tijd. Alleen de informatie verzamelen is niet genoeg. Je moet er nog eens voor gaan zitten om je informatie om te zetten in een metafoor die bekend is bij je lezer en tegelijk jouw informatie verheldert.
Niet makkelijk, kan ik vertellen uit eigen ervaring.
Probeer het maar eens, hieronder wat aanwijzingen.
Leer gebruik maken van een metafoor
- Deel je informatie op in kleine brokjes.
- Zie zo’n brokje informatie voor je. Waar doet het je aan denken? Waarmee kun je het vergelijken? Dat kan je metafoor zijn.
- Is die metafoor bekend onder je lezers? Anders schiet je er nog niets mee op en moet je iets nieuws verzinnen.
Wees creatief (maar hoe?)
En ondanks je goede pogingen, soms kom je er gewoon niet uit.
Het betekent heel goed weten welke informatie je brengt en daar over brainstormen. In je eentje. Of met anderen.
Het even laten rusten. Een eindje wandelen. Of douchen, schijnt ook wel eens te helpen.
Het komt hier aan op creativiteit. Misschien helpt het je om eerst aan iets nostalgisch te denken. Onderzoek laat namelijk zien dat je daarna veel creatiever bent…
Gebruik je metafoor consequent
Het is dan nog wel zaak om je verhaal consequent vol te houden. Vaak zie je zo’n metafoor een maal in een verhaal opduiken en dan vindt de auteur het welletjes. Hij denkt dat de lezer het inmiddels wel weet, en gaat dan toch weer verder in moeilijke onderzoekerstaal of ambtenarentaal.
Ik moet eerlijk zeggen dat dat bij de uitleg over dit onderzoek ook gebeurt. Want in het experiment laten de onderzoekers zandkorrels op elkaar botsen en dan snap ik niet meer hoe die regenjas daar dan mee te maken heeft. Maar dit terzijde.
Schrijven met metaforen kan zelfs in een proefschrift, zoals mijn neef liet zien. Hij legt zo aan de leek uit wat fermionen en bosionen zijn, zelfs ik begreep het.
Metafoor plus een helder geschreven tekst
Enne, met alleen een goede metafoor ben je er niet, hè. Als jij dan zo je best hebt gedaan om je lezer binnen te halen, zorg dan dat de rest van je formuleringen ook helemaal begrijpelijk zijn. Zoals:
Natuurlijk formuleer je zinnen zo dat je lezers jouw verhaal kunnen volgen: niet te ingewikkeld, maar ook weer niet te kinderlijk.
Natuurlijk vermijd je vakjargon.
Natuurlijk is de volgorde van je informatie logisch.
Natuurlijk breng je verband aan tussen de zinnen en tussen de alinea’s.
Wil je hulp bij het verzinnen van je metafoor?
Metaforen verzinnen, je tekst supertoegankelijk maken voor niet-deskundigen: plan een sparsessie met me in, zodat je weer een stuk verder komt met jouw tekst.
Neem contact met me op