Hoe profi tekstschrijvers hun schrijfprobleem oplossen

3 minuten lezen

---

De schaamte voorbij: iedereen zit wel eens vast met schrijven

Iedereen heeft wel eens een schrijfprobleem. Zelfs professionele tekstschrijvers. Leer wat zij doen als ze vast komen te zitten met schrijven. 

Schaamte: Als je eigenlijk niet durft te zeggen dat je er niet meer uit komt met schrijven, dat je veel te vaak vast zit. Als je denkt: ‘Het komt heus nog wel goed. Uiteindelijk lukt het toch altijd?’

Een taboe. Dusss.

Daarom: zou het helpen als je wist dat zelfs professionele tekstschrijvers soms worstelen met het vinden van woorden? Dat ook zij van die wanhoopsperiodes kennen?

Mijn eigen twijfel

Van mij wist je het al. Ik schrijf geregeld dat ik vast zit, over mijn twijfel en onzekerheid. Daarom wilde ik anderen aan het woord laten. Ik vroeg mijn collega’s van Tekstnet : Zit jij wel eens vast als je schrijft en zo ja, hoe kom je daar dan weer uit?

Hoe heerlijk, 9 van deze superprofi’s wilde mijn impertinente vraag wel beantwoorden. Ze gingen met de billen bloot en deelden met mij wat hen had geholpen weer vlot te gaan schrijven.

Conclusie: Er is hoop voor iedereen. Ook als je van tekstschrijven niet je beroep hebt gemaakt. Ontdek waar zij tegenaanlopen (waarschijnlijk net zoiets als jij) en profiteer van hun kennis.

Elke zin eruit geperst en toch niet goed

Ieder jaar schrijft Marlies Wopereis inhoudelijke artikelen voor een jaarverslag. Normaliter gaat dat makkelijk en soepel. Tot begin dit jaar. Het kostte haar eindeloos veel tijd: Ze kwam niet op gang, moest elke zin eruit persen en wat ze eruit perste, vond ze niet goed. Ze vreesde een writer’s block. Op aanraden van een vriendin volgde ze een workshop creativiteit. Dat hielp. En vooral het plaatje dat laat zien hoe een creatief proces voor de meeste mensen werkt: 

Oplossing Marlies: Het belang van de deadline

“Het plaatje hielp me om het vertrouwen terug te winnen dat ik niet helemaal verloren was voor het tekstschrijverschap. Ik realiseerde me dat pas als de deadline dichtbij is, de creativiteit (althans bij velen) los komt. En inderdaad gebeurt het dan vaak ‘while crying’, want als de tijd nog zo kort is, loopt de spanning hoog op. Samen met de dichterbij komende deadline hielp dat besef me dat uiteindelijk over mijn blokkade heen.”

N.B. Marlies won de Zilveren Veer 2015, met als thema financiële communicatie in begrijpelijke taal.

Het verkeerde vak?

 

Marieke Bos loopt regelmatig vast en dan denkt ze dat ze het verkeerde vak heeft gekozen.
Bijvoorbeeld als ze aan het schrijven is en geen idee meer heeft wat haar punt is. Dan blijft ze denken, kan het artikel niet meer loslaten: over hoe ze moet structureren, bruggetjes moet slaan tussen alinea’s. “Tig opties” blijven rondzingen in haar hoofd.

Analyse:
Marieke analyseert moeiteloos wat er gebeurt (de eerste stap naar de oplossing): ze begint te snel met schrijven, wil te veel, legt de lat te hoog en wil dan alles in een keer goed opschrijven.

Oplossing Marieke: Voorbereiden en minder hoge eisen

Minder snel beginnen met schrijven, daar draait het bij Marieke om. Eerst een mindmap maken helpt haar enorm, zodat ze weet wat ze precies wil vertellen. Daarnaast weet ze dat ze minder hoge eisen moet stellen aan zichzelf en de tekst. En het happy end: “Uiteindelijk komt altijd dat eureka-moment. In mijn hoofd zie ik dan plots schematisch het artikel voor me en valt alles weer op z’n plek.”

Ook andere blogs lezen kan helpen, zoals deze:
– Weten dat ‘in the box’ doorploeteren vaak betere ideeën oplevert.
– En dat je mag beginnen waar je wilt, je hoeft dus niet aan het begin te beginnen en dan lineair tot het eind door te schrijven.

Oplossing: Doorbuffelen

Instemmen met de vorige raad, dat doet Fenny Brandsma: “Doorbuffelen en dan komen de creatieve invallen vaak ook wel. Of soms ook dan niet ;-))”

 

Zo nu en dan last van schrijfblokkade

“Natuurlijk heb ik ook wel eens last van een schrijfblokkade”, meldt Barbara Philipsen.

 

Oplossing Barbara: Jezelf afleiden

Gaat het echt niet? Stop dan gewoon even en ga iets anders doen. Dat is wat bij Barbara altijd werkt. Wat ze dan doet maakt niet eens zoveel uit: een wandeling, de was opvouwen, afwassen, rozen snoeien, spelletje op de iPad doen, boodschappen doen of met collega’s ouwehoeren.

“Als ik na enige afleiding weer lees waar ik was gebleven, valt me meestal op waardoor het blokkeerde. Soms begin ik daarna opnieuw, maar vaker moet ik gewoon de 1e en 2e alinea omwisselen…

Ontzettend vast

“Ontzettend vast in een artikel’, dat is wat Wout Sorgdrager  wel eens overkomt. Vaak is dat de inleiding.

Analyse: “Meestal heb ik de kern van het verhaal eigenlijk nog niet te pakken.”

Oplossing Wout: Jezelf interviewen

Wout heeft een heel eigen aanpak: de ‘wat-ik-eigenlijk-bedoel-aanpak’. Hij interviewt zichzelf dan. “Wat wil je nou eigenlijk zeggen, vraag ik mezelf dan hardop. En dan vraag ik meestal wel wat verder door dan ik bij andere interviewkandidaten doe. Een paar keer de waarom-vraag, bijvoorbeeld en de ‘nou-en’-vraag. Tot nu – ik klop het af – helpt dat. Tot de dag komt …”

Van nerveus tot paniek en wanhoop

Als het schrijven niet meer lukt bij Anne-Marie Krap zit er steevast iets in de weg, maar dat herkent ze niet altijd. Wat er gebeurt is dit: “Dan glijd ik af van nerveus tot paniek en soms ook wanhoop.”

Analyse: “Zodra ik herken dat ik vast zit, probeer ik eerst met m’n verstand uit te vogelen wat er in de weg zit. Dat kan de structuur zijn die ik nog niet helder heb of een opdrachtgever die zelf ervaren journalist is (extra extra hoge lat), of een onderwerp dat veel te dichtbij komt waardoor ik er niet zakelijk genoeg naar kan kijken. En als ik weet wat het is, kan ik er iets aan doen.

Oplossing Anne-Marie: freewriten

Meestal helpt het Anne-Marie om te freewriten, ofwel ‘gewoon’ achter elkaar door schrijven. “Alles er eerst maar uit wat me frustreert. En dan ontstaat er vaak een soort gesprek. Dat brengt de helderheid die ik zoek. Tegen die tijd ontstaat er ook weer vertrouwen, maar ik moet me daarbij tegelijkertijd bewust zijn van die hoge lat die me dan weer dreigt af te remmen.

Wat is de lijn?

Je hebt alle informatie, maar ziet nergens hoe je daar lijn in kunt brengen. Dat overkomt Mattijs Diepraam nog wel eens als hij bijvoorbeeld iemand heeft geïnterviewd die van de hak op de tak springt.

 

Oplossing Mattijs: braindump

Doe een braindump, adviseert Mattijs. “Schrijf jezelf eerst helemaal leeg, eventueel naar aanleiding van aantekeningen, print het uit (leve papier) en ga dan onderstrepen, nummeren, omcirkelen, pijlen zetten, whatever, om de structuur te vinden waarnaar je op zoek bent: hoofdgedachte, ondersteunende argumenten, etc. Bedenk dan eerst de kop (of kop plus chapeau) en de inleiding, want die stuurt je in de rest van het verhaal. Dan ga je schuiven en eventueel wissen, en vervolgens schrijf je alles netjes aan elkaar. Voor artikelen werkt dat meestal prima.”

Te diep in de materie

Soms weet Annemarie Barbier  te veel. Ze zit dan zo diep in de materie dat het haar niet meer lukt om als buitenstaander te schrijven en de belangen van de lezer te behartigen. Het schrijven wil dan gewoon niet.

 

Oplossing Annemarie: Wat is het doel?

Meestal werkt het om eerst te bepalen wat ze nu eigenlijk precies wil vertellen, ofwel het doel bepalen, merkt Annemarie. En daarnaast moet ze meer op zichzelf vertrouwen: dat het wel goed komt als ze gaat schrijven, dat de woorden en de lijn zich dan vanzelf ontvouwen. Samengevat in een pakkende filosofie: “Schrijven is herkauwen en concretiseren.” Wat ook werkt voor haar: de tekst aan een ander voorleggen, want die kijkt met een frisse blik naar haar tekst en ziet dus ook waar en waarom het ergens niet loopt.

Wees aardig voor jezelf

En dan is er nog Anneke Nunn , bij wie je moet zijn als je goede bronnen van het wereldwijde web wil hebben.

Zij verwijst naar een artikel met uitleg over waar de schrijfblokkade in je hoofd ontstaat. Dit Engelstalige blog eindigt met (mijn vertaling):
“Wees aardig voor jezelf. Je bent niet de eerste die dit heeft en zal niet de laatste zijn. Dat je vast zit met schrijven betekent nog niet dat jij een slechte schrijver bent of een slecht persoon. Het betekent alleen dat je een mens bent met een vastzittend, (maar geweldig) brein.”

En vergeet haar toetje niet:
“Bekijk vooral ook het wetenschappelijke artikel over het onderwerp.”

Wil jij ook je schrijfprobleem oplossen?

Doe mijn test: wat voor type schrijfblokkeerder ben jij?

Om je schrijfprobleem op te lossen is het namelijk erg handig als je weet in welke richting je het moet zoeken. Dat inzicht krijg je met de test.

Doe de schrijftest

---