pagina delen
Een truc met werkwoorden voor een beter leesbare tekst
3 minuten lezen
Laat je werkwoorden werken; ofwel verminder nominalisaties
Een ingewikkelde tekst, moeilijk te begrijpen, ambtelijk? Wedden dat die vol nominalisaties staat? Gelukkig zijn die te verhelpen, waardoor de tekst al vrij snel opknapt. Je hebt nodig: een beetje kennis (lees hieronder verder) en wat alertheid. Succes!
Neem deze woorden: De radicalisering, de polarisatie, de discriminatie. Iedereen begrijpt die woorden, dus je kunt ze volop gebruiken. Denk je. Dat klopt. Met de woorden zelf is ook niks mis en toch is er iets aan de hand met dit soort woorden.
Van zelfstandig naamwoord naar werkwoord
Elk van die woorden is afgeleid van een werkwoord. Je kunt namelijk zeggen: zij radicaliseren, de jongeren polariseren of die oude man discrimineert.
Waarom zou je dat doen? Zodra je van zo’n zelfstandig naamwoord een werkwoord maakt, krijg je een veel actievere zin. Actiever betekent in dit geval concreter: je kunt je makkelijker wat voorstellen bij de zin waarin het werkwoord zijn ‘werk’ doet. Het gevolg daar weer van is dat je lezer minder moeite hoeft te doen om je tekst te begrijpen en daardoor jouw boodschap ook beter onthoudt.
Als de tekst bol staat van afgeleide werkwoorden
Nu maakt het niet zoveel uit als je één maal zo’n werkwoord omzet in een zelfstandig naamwoord. Maar een tekst die bol staat van dit soort naamwoorden is echt heel lastig. Elke keer als je van een werkwoord een zelfstandig naamwoord maakt, heb je weer een extra haakje waarop de lezer kan blijven steken, en dus ook helemaal afhaken. Zonde dus.
Daar komt nog iets bij. Deze manier van schrijven maakt dat je minder concreet bent in je tekst. Je verhult informatie: wie wat moet doen.
Vervelend is dat die naamwoordstijl zo makkelijk schrijft. Ik maak me er zelf (ongemerkt) ook wel eens schuldig aan. En soms moet je lang puzzelen voordat je er een goede, werkende zin van weet te maken.
Ik heb een paar zinnen voor je herschreven:
Deze is nog wel makkelijk om te zetten:
‘Het vraagt om het verder uitwerken van ideeën en het toepassen en uittesten van ideeën in de praktijk.’
Daar heb ik van gemaakt:
‘Het is van belang om de ideeën verder uit te werken en daarna toe te passen én uit te testen in de praktijk.’
Maar dan deze (de 2e zin):
‘Terroristische aanslagen zijn geen doel op zich maar een middel om onrust en angst te zaaien. Beleid en onderzoek moeten zich dan ook meer richten op het beheersen van angst en maatschappelijke onrust.’
Je kunt er ‘er’ aan toevoegen:
‘Beleid en onderzoek moeten zich er dan ook meer op richten angst en maatschappelijke onrust te beheersen.’
Extra uitleg nodig
Vervolgens merk je dat het woord ‘beheersen’ om uitleg vraagt: wat bedoelt de schrijver precies met dat beheersen?
Gaat het erom angst en maatschappelijke onrust te voorkomen?
Of gaan ze ervan uit dat die angst en maatschappelijke onrust wel ontstaan door terroristische aanslagen, maar dat beleid en onderzoek ervoor moeten zorgen dat die niet mateloos aangewakkerd worden?
Onduidelijkheid troef
Zo zie je dat als je ‘werkt’ met de werkwoorden, je direct ontdekt of je al concreet en dus aantrekkelijk genoeg hebt geschreven.
In dit geval verander ik de zin in:
‘Beleid en onderzoek moeten dan ook vooral voorkomen dat terroristische aanslagen leiden tot meer angst en maatschappelijke onrust.’
Hoe zit het nou met die nominalisatie?
Wil je pronken met je nieuw verworven kennis ? Een werkwoord dat is omgezet in een zelfstandig naamwoord heet een nominalisatie. En de schrijfstijl met allemaal nominalisaties wordt ook wel de naamwoordstijl genoemd.
Zelf aan de slag met je nominalisaties?
- Heb je een tekst geschreven? Onderstreep alle zelfstandige naamwoorden die zijn afgeleid van een werkwoord.
- Bepaal dan of de zinnen concreet en leesbaar genoeg zijn. (en probeer hier even te vergeten hoe je het altijd doet, want anders vind je waarschijnlijk alles begrijpelijk genoeg.)
- Probeer eerst één zin om te zetten zodat het werkwoord zijn werk doet. Bevalt die nieuwe zin je? Probeer er dan nog een, enzovoort.
Kom je er niet goed uit?
Kom je er niet goed uit en wil je liever persoonlijk advies?
Neem contact met me op Of download mijn gratis e-book over scherp zakelijk schrijven