Begrijpelijk schrijven: leg vakjargon uit

3 minuten lezen

Waarom je sommige vragen voor moet zijn

Ken je het verschijnsel ‘irritante vragen’?

Dat zijn vragen die blijven knagen als je een stuk leest. Vragen die de schrijver had moeten beantwoorden, om de tekst goed bij je binnen te laten komen. Is het antwoord op die vragen niet te vinden, of pas een paar alinea’s verder, dan vel je als lezer een negatief oordeel over die tekst. Je stopt met lezen. Of er blijft niets van hangen.

Het betekent dat de schrijver een steek heeft laten vallen.

Het tegenovergestelde van begrijpelijk schrijven…

Dat overkwam mij toen ik een artikel las in NRC Handelsblad (16-05-2012) en dit woord tegenkwam:

‘Indexcijfer’

De irritante vraag die bleef knagen was: als het indexcijfer van een bedreigde diersoort is gestegen, lopen er dan meer of minder rond?

Gat tussen lezer en schrijver

Deze vraag bleef hangen, niet omdat ik nou zo geïnteresseerd was in de inhoud, maar omdat hij hij zo treffend aangeeft hoe groot het gat kan zijn tussen lezer en schrijver.

Het woord indexcijfer stond in het jaarverslag van het ministerie dat verantwoordelijk is voor het natuurbeleid, aldus het artikel.

De Rekenkamer had zich over dit rapport gebogen omdat het wilde uitzoeken hoe effectief het beleid is. Dus plozen de medewerkers de jaarverslagen van de ministeries na, bij uitstek de stukken waarin beleidsmakers zich verantwoorden. Maar met die bedreigde diersoorten kwamen ze niet verder. Want nergens stond aangegeven wat een indexcijfer is.

Niet te geloven, denk ik dan. Beleidsmakers die het contact met ‘normale’ mensen zijn verloren. En, denk ik er dan direct achteraan, niet alleen zij, maar ook degenen die de ‘indexcijfers’ hebben geleverd. De onderzoekers dus.

Onderzoeker als bedreigde diersoort…

Als de onderzoekers zo doorgaan worden ze zelf een bedreigde diersoort…
Ga maar na. Als je niet weet duidelijk te maken wat er uit je onderzoek naar voren komt, zal ook niemand denken dat je onderzoek waardevol is. Zeker als de politiek de ‘eindgebruiker’ is. Die zal dan heel makkelijk zeggen dat er best minder geld naar onderzoek kan gaan.

Dit is dan een voorbeeld over onderzoekers. Maar hetzelfde geldt voor iedere beroepsbeoefenaar die via een tekst duidelijk wil maken hoe waardevol zijn kennis is. Ervaringskennis of feitelijke kennis.

Je lezer wil geen moeite doen voor jouw tekst

Of de lezer nu een simpele burger is of een patiënt of een potentiële klant, voor ieder geldt hetzelfde: je wilt begrijpen wat er staat geschreven.

Nu is dit voorbeeld wel heel bizar. Het woord ‘indexcijfer’ is zelfs zo onduidelijk dat je als leek niet eens weet of het linksom of rechtsom gaat. Maar wees eens eerlijk.

Gebruik jij vakjargon?

Weet jij altijd zeker dat wat jij schrijft (of zegt) volledig te begrijpen is door je lezerspubliek?

Nu hoor ik vaak:

“Nee, dat hoef ik niet uit te leggen, dat weet mijn doelgroep best. Als ik dit ga verduidelijken ben ik niet meer geloofwaardig.”

Kan zijn. Maar de kans is groot dat een deel van je lezers niet snapt wat jij schrijft. Dan missen ze dus ook wat je wil zeggen: ze weten nog steeds niet of jouw tekst nu wel of niet bijdraagt het probleem op te lossen.

En zeg nu niet: de termen die ik gebruik zijn te moeilijk om uit te leggen

Want dat is niet zo. Alles is eenvoudig uit te leggen. Dan gebruik je die termen maar niet.

Hoe doe je dat dan, begrijpelijk schrijven?

Hieronder een paar tips:

Sta er altijd bij stil dat wat je schrijft ook begrijpelijk moet zijn voor een lekenpubliek, ook als de eerste gebruikers je best wel begrijpen. Bedenk dat wat jij weet meestal veel meer is dan iedere willekeurige lezer van jouw tekst.
Besef wat je wil bereiken met wat je schrijft. Bij de indexcijfers ging het er natuurlijk om te laten zien hoe goed of hoe slecht het beleid is geweest, zodat er financiering komt voor vervolg of zodat het beleid bijgesteld kan worden. De vraag is dan of die boodschap voldoende uit je stuk naar voren komt.
Leg jargon uit, al is het maar in een halve bijzin.

Enne, is er iemand die mij kan uitleggen wat het betekent als een indexcijfer voor bedreigde diersoorten stijgt? Ik weet het namelijk nog steeds niet (stond niet in dat artikel).

Wil jij zo leren schrijven dat je doelgroep jouw stukken begrijpt?

Neem eens een kijkje bij het traject Scherp Zakelijk Schrijven. Daarin ontdek je hoe je zo schrijft dat je lezer je tekst ook werkelijk leest.

Neem contact met me op Of download eerst gratis e-book over scherp schrijven